یک رفراکتومتر (انکسارسنج) یا رفرکتومتر یک دستگاه میدانی یا آزمایشگاهی برای اندازه گیری شاخص انکسار ( انکسار سنجی ) است. شاخص انکسار از قانون اسنل محاسبه می شود و از ترکیب مواد با استفاده از معادله ی دال –گلادستون ( Gladstone–Dale relation ) نیز می توان آن را به دست آورد
۴ نوع رفراکتومتر اصلی وجود دارد :
انکسار سنج های سنتی دستی
انکسار سنج های دستی دیجیتال
انکسار سنج های آزمایشگاهی یا Abbe
انکسار سنج های فرآیند از درون
همچنین رفراکتومتر Rayleigh وجود دارد که از آن معمولا برای اندازه گیری شاخص های انکساری گاز ها استفاده می شود.
در دامپزشکی، از انکسار سنج برای اندازه گیری کل پروتئین پلاسما در یک چگالی ویژه ی نمونه ی خون و ادرار استفاده می شود. در تشخیص های دارویی، از رفراکتومتر برای اندازه گیری چگالی ویژه ی ادرار انسان استفاده می شود.
در جواهر شناسی، انکسار سنج جواهر یکی از مومات اصلی تجهیزاتی است که در آزمایشگاه جواهر شناسی استفاده می شود. جواهرات یا سنگ های قیمتی مواد معدنی شفافی هستند و بنابراین با استفاده از روش های اپتیکال می توان آن ها را بررسی کرد. شاخص انکسار یک ثابت ماده ای است و بستگی به ترکیب شیمیایی ماده دارد. از رفراکتومتر برای کمک به شناسایی مواد سنگ قیمتی، توسط اندازه گیری شاخص انکسار آن ها یعنی یکی از ویژگی های اصولی استفاده شده در تعیین نوع سنگ قیمتی، استفاده می شود. به علت وابستگی شاخص انکسار به طول موج نور استفاده شده ( یعنی انتشار )، اندازه گیری معمولا در طول موج D-line، خط سدیم ( NaD ) تقریبا برابر با ۵۸۹ نانومتر، گرفته می شود. سنگ های قیمتی خاصی نظیر یاقوت های سرخ، یاقوت های کبود، کهربای اصل و یاقوت زرد از نظر اپتیکالی آن ایزوتروپیک می باشند. آن ها انکسار مضاعف را براساس صفحه پلاریزاسیون نور نشان می دهند. دو شاخص انکسار متفاوت با استفاده از یک فیلتر پلاریزاسیون دسته بنده می شوند. سنگ های قیمتی دارای انکسار مضاعف در هم ابزار اپتیکال کلاسیک و هم دستگاه های اندازه گیری الکترونیکی با یک صفحه ی نمایش دیجیتال موجود هستند.
درباره این سایت